comandă

comandă (Rumence)
Anlam ve Kullanım / Meaning and Usage
Türkçe: “emir, komut; sipariş; kumanda”
English: “command, order; purchase order; remote control”

Kelime Türü / Part of Speech:
İsim (Noun – Dişil Cins) / Noun (Feminine Gender)

TEMEL TANIMLAR VE ANLAMLAR / KEY DEFINITIONS AND MEANINGS

“Comandă” kelimesi, bağlamına göre askeri bir emirden, bir ürün siparişine veya elektronik bir cihazın kumandasına kadar uzanan geniş bir anlam yelpazesine sahiptir.

1. İSİM – EMİR, KOMUT (COMMAND, ORDER):
   Yerine getirilmesi zorunlu bir talimat, buyruk. Askeri veya otorite bağlamında sık kullanılır.
   “A executat ordinul fără să pună nicio întrebare.”
   → “Hiç soru sormadan emri yerine getirdi.”
   → “He executed the command without asking any questions.”

2. İSİM – SİPARİŞ (ORDER, PURCHASE ORDER):
   Bir mal veya hizmetin sağlanması için verilen talimat.
   “Am plasat o comandă online pentru două cărți.”
   → “İki kitap için çevrimiçi bir sipariş verdim.”
   → “I placed an online order for two books.”

3. İSİM – KUMANDA, UZAKTAN KUMANDA (CONTROL, REMOTE CONTROL):
   Bir makineyi veya elektronik cihazı (özellikle TV’yi) uzaktan kontrol etmeye yarayan alet.
   “Unde este comanda de la televizor?”
   → “Televizyonun kumandası nerede?”
   → “Where is the TV remote control?”

KÖKEN BİLGİSİ / ETYMOLOGY

Kelime, Fransızca “commande” kelimesinden ödünç alınmıştır, o da İtalyanca “comando” ve “commandare” (emretmek) fiilinden gelir. Nihai kökeni, Latince “commendare” (emanet etmek, tavsiye etmek) fiiline dayanır, bu fiil de “com-“ (birlikte) + “mandare” (emretmek, emanet etmek) bileşenlerinden oluşur. İngilizcedeki “command”, “commend”, “demand” ve Türkçedeki “komuta”, “kumanda” kelimeleri ile akrabadır.

EŞ ANLAMLILAR & YAKIN ANLAMLILAR / SYNONYMS & RELATED WORDS

Emir anlamında:

• ordin → emir, buyruk (order – çok yakın eş anlamlı, sıklıkla birbirinin yerine kullanılır)

• poruncă → buyruk, emir (command – daha güçlü, dini veya otoriter bir tonu olabilir)

• instrucțiune → talimat, yönerge (instruction)

• dispoziție → talimat, hüküm (disposition, directive)

Sipariş anlamında:

• solicitare → talep, istek (request – daha az resmi)

• cerere → talep, istek (demand, request)

Kumanda anlamında:

• telecomandă → uzaktan kumanda (remote control – tam ve teknik eş anlamlısı)

• pilot → kumanda (remote control – günlük dilde kullanılan bir diğer kelime)

ZIT ANLAMLILAR / ANTONYMS

Emir anlamında:

• supunere → itaat (obedience)

• înduplecare → boyun eğme (compliance)

• sugestie → öneri (suggestion)

• rugăminte → rica (request)

Sipariş anlamında:

• ofertă → teklif (offer)

• livrare → teslimat (delivery)

• vânzare → satış (sale)

ÖNEMLİ İFADER VE KALIPLAR / IMPORTANT PHRASES & COLLOCATIONS

• a da o comandă → emir vermek / sipariş vermek (to give a command / to place an order)

• a executa o comandă → bir emri yerine getirmek (to execute a command)

• a prelua comanda → komutayı devralmak (to take command)

• comandă vocală → sesli komut (voice command)

• comandă online → çevrimiçi sipariş (online order)

• număr de comandă → sipariş numarası (order number)

• comandă la distanță → uzaktan kumanda (remote control – literal “uzak komuta”)

• în comandă → sipariş üzerine, ısmarlama (made to order)

• piesă de comandă → ısmarlama parça (custom part)

DİL BİLGİSİ NOTU / GRAMMAR NOTE

“Comandă” dişil (feminin) bir isimdir. “O comandă” (bir emir/bir sipariş/bir kumanda) şeklinde kullanılır. Belirli artikeli “comanda” şeklindedir. Çoğul hali “comenzi”, belirli çoğul artikeli ise “comenzile” (emirler/siparişler) şeklindedir.

• Caz (Case) / Form (Form) / Örnek (Example)

• Nominativ-Akuzativ / comandă (tekil belirsiz) / Aștept o comandă importantă. (Önemli bir sipariş bekliyorum.)

• Nominativ-Akuzativ / comanda (tekil belirli) / Comanda a sosit ieri. (Sipariş dün geldi.)

• Nominativ-Akuzativ / comenzi (çoğul belirsiz) / Avem multe comenzi de onorat. (Yerine getirmemiz gereken birçok sipariş var.)

• Nominativ-Akuzativ / comenzile (çoğul belirli) / Comenzile vor fi livrate mâine. (Siparişler yarın teslim edilecek.)

• Datif-Genitiv / comenzii (tekil) / Data comenzii este 15 mai. (Sipariş tarihi 15 Mayıs.)

• Datif-Genitiv / comenzilor (çoğul) / Starea comenzilor este actualizată. (Siparişlerin durumu güncellendi.)

ÖRNEK CÜMLELER / EXAMPLE SENTENCES

1. “Generalul a dat comanda de atac.”
   → “General, saldırı emri verdi.”
   → “The general gave the command to attack.”

2. “Comanda ta de pe Amazon a fost expediată.”
   → “Amazon’daki siparişin kargoya verildi.”
   → “Your Amazon order has been shipped.”

3. “Am luat comanda dispozitivului prin intermediul unei aplicații pe telefon.”
   → “Cihazın kontrolünü telefonumdaki bir uygulama aracılığıyla aldım.”
   → “I took control of the device via an app on my phone.”

4. “Așeză comanda de pe masă și se uită la televizor.”
   → “Kumandayı masaya koydu ve televizyona baktı.”
   → “He put the remote control on the table and looked at the TV.”

5. “Nu înțeleg cum să folosesc comenzile acestui program software.”
   → “Bu yazılım programının komutlarını nasıl kullanacağımı anlamıyorum.”
   → “I don’t understand how to use the commands of this software program.”