viață

Romanian (Rumence) “viață” Türkçe anlamı – English Meaning,

“viață” (Romence)

Anlam ve Kullanım / Meaning and Usage
Türkçe:
“hayat, yaşam” (canlılık durumu, doğumdan ölüme kadar geçen süre)
“ömür, ömür süresi” (bir canlının yaşadığı süre)
“hayat tarzı, yaşam biçimi” (birinin nasıl yaşadığı)
“canlılık, hareketlilik” (enerji ve dinamizm)

English:
“life” (the condition that distinguishes living organisms from dead matter)
“lifetime, lifespan” (the period from birth to death)
“way of life, lifestyle” (the way in which a person lives)
“vitality, liveliness” (energy and animation)

Kelime Türü / Part of Speech:
İsim (Noun) – Dişil (Feminine)

Çoğul Hali / Plural Form:
vieți

Seviyesi / Level:
A1 (Başlangıç/Beginner)

TEMEL KULLANIMLAR / KEY USAGES

1. Biyolojik Yaşam (Biological Life):
“Viața pe Pământ a apărut acum miliarde de ani.”
→ “Dünyada hayat milyarlarca yıl önce ortaya çıktı.”
→ “Life on Earth appeared billions of years ago.”

2. Bir Bireyin Yaşam Süreci (A Person’s Lifespan):
“Și-a trăit întreaga viață în acest sat.”
→ “Tüm hayatını/ömrünü bu köyde geçirdi.”
→ “He lived his entire life in this village.”

3. Yaşam Tarzı (Way of Life):
“Viața la țară este liniștită.”
→ “Kırsalda yaşam/hayat sakindir.”
→ “Life in the countryside is peaceful.”

4. Canlılık ve Enerji (Vitality and Energy):
“Copiii sunt plini de viață.”
→ “Çocuklar hayat doludur / canlıdır.”
→ “Children are full of life.”

5. Mecazi ve Soyut Anlamlar (Figurative and Abstract Meanings):
“Durata de viață a unui produs.” (Bir ürünün kullanım ömrü)
“Lupta pentru viață.” (Yaşam mücadelesi)
“O poveste de viață.” (Bir hayat hikayesi)

GRAMER BİLGİSİ / GRAMMAR NOTES

• Artikel (Article): “o viață” (bir hayat), “viața” (hayat)

• Çekim (Declension):

  • Yalın Hal (Nominativ-Acuzativ): viața (belirli), o viață (belirsiz)

  • -e Hali (Dativ-Genitiv): vieții

  • -i Hali (Vocativ): viață

ÖNEMLİ İFADELER / IMPORTANT PHRASES
“viață de zi cu zi” → “gündelik hayat” (everyday life)
“calitate a vieții” → “yaşam kalitesi” (quality of life)
“a-și risca viața” → “hayatını riske atmak” (to risk one’s life)
“a da viață” → “hayat vermek” (to give life)
“a iubi viața” → “hayatı sevmek” (to love life)
“viață lungă!” → “uzun ömürler!” (long life!)
“și-a pierdut viața” → “hayatını kaybetti” (he lost his life)

TELAFFUZ / PRONUNCIATION
“vi-a-ță” → /’vja.t͡sə/
Vurgu: İlk hecede (vi-)
Ses Özelliği: “via” hecesi “vya” gibi, “ță” ise Türkçedeki “tsı” sesine yakın, yumuşak bir “ts” ile telaffuz edilir.

DİKKAT / WARNING

• “Viață” vs “Existință”: “Viață” biyolojik ve aktif yaşamı ifade eder. “Existență” ise daha felsefi ve soyut bir terimdir, sadece “var olma” durumunu belirtir.

  • “O viață frumoasă” (Güzel bir hayat)

  • “O existență dură” (Zor bir varoluş)

ÖRNEK CÜMLELER / EXAMPLE SENTENCES

Gündelik Yaşam:
“Viața este frumoasă.”
→ “Hayat güzeldir.”
→ “Life is beautiful.”

Yaşam Süresi:
“Viața omenească s-a prelungit.”
→ “İnsan ömrü uzadı.”
→ “The human lifespan has lengthened.”

Canlılık:
“Oamenii au viață în ochi.”
→ “İnsanların gözlerinde hayat/parıltı var.”
→ “People have life in their eyes.”

Mecazi Anlam:
“Bateria acestui telefon are o viață scurtă.”
→ “Bu telefonun bataryasının ömrü kısa.”
→ “This phone’s battery has a short life.”

Köken Bilgisi / Etymology
Latince “vita” (hayat) kelimesinden doğrudan gelir. Hint-Avrupa dilleri kökü “*gʷeiH-” (yaşamak) şeklindedir. İtalyanca “vita”, İspanyolca “vida” ve Fransızca “vie” kelimeleri ile aynı kökene sahiptir.

Ek Bilgi

• Sıfat hali: vital (hayati, yaşamsal) – “spațiu vital” (yaşam alanı)

• Fiil hali: a viața (edilgen) → 1. Yaşamak, hayat sürmek. 2. (Mecazi) Bir yerde canlılık, hareketlilik olmak. (“Orașul viațează noaptea.” – “Şehir geceleri canlanır.”)

• “Viață” kelimesi, Romence’de en temel ve derin anlamlara sahip kelimelerden biridir ve sayısız deyim ve ifadede yer alır.